Zorza polarna to jedno z najbardziej magicznych zjawisk, jakie można zobaczyć na niebie. Ale gdzie i kiedy najlepiej się wybrać, aby zwiększyć swoje szanse na obserwację tego spektaklu?
W tym artykule podpowiemy, które miejsca na świecie są najlepsze do podziwiania zorzy oraz kiedy najczęściej można ją zobaczyć. Podzielimy się także praktycznymi wskazówkami, które pomogą Ci przygotować się do wyprawy – od wyboru odpowiedniej lokalizacji, przez najlepszy czas na wyjazd, aż po porady dotyczące ubioru i sprzętu.
Czym Jest Zorza Polarna
Zorza polarna, znana również jako Aurora Borealis na półkuli północnej i Aurora Australis na półkuli południowej, to jedno z najbardziej spektakularnych zjawisk naturalnych, jakie możemy zaobserwować na Ziemi.
Zjawisko to występuje na wysokich szerokościach geograficznych, głównie w regionach polarnych, takich jak Norwegia, Islandia, Kanada, Alaska oraz Antarktyda.
Jak Powstaje Zorza
Zorza polarna powstaje dzięki złożonemu procesowi oddziaływania wiatru słonecznego z magnetosferą naszej planety. Naładowane cząstki, które docierają do Ziemi wraz z wiatrem słonecznym, wchodzą w interakcję z jej magnetosferą – polem magnetycznym otaczającym naszą planetę, które chroni ją przed szkodliwym promieniowaniem kosmicznym.
Pod wpływem magnetosfery cząstki te są kierowane w stronę biegunów magnetycznych. Tam, w górnych warstwach atmosfery, zderzają się z atomami tlenu i azotu. Te zderzenia powodują wzbudzenie atomów, które następnie emitują światło podczas powrotu do stanu podstawowego.
W wyniku tego procesu na niebie pojawiają się barwne łuki, kurtyny i fale świetlne, które mogą przybierać różne kolory – od zielonego, przez czerwony i żółty, po niebieski i fioletowy. Kolor zorzy zależy od rodzaju gazu, z którym zderzają się cząstki (tlen czy azot) oraz od wysokości, na której zachodzi to zjawisko.
Kiedy Można Zobaczyć Zorzę Polarną
Zorzę polarną można zobaczyć przede wszystkim w miesiącach zimowych, kiedy noce są najdłuższe i najciemniejsze, co zapewnia najlepsze warunki do obserwacji tego zjawiska.
Najlepsze miesiące na obserwację zorzy występują od września do marca na półkuli północnej oraz od marca do września na półkuli południowej.
Największe szanse na dostrzeżenie zorzy występują w okolicach równonocy, gdy aktywność geomagnetyczna Ziemi jest najwyższa.
Również zjawiska związane z fazami księżyca mają wpływ na widoczność zorzy – najlepiej obserwować ją podczas nowiu, kiedy światło księżyca nie konkuruje z delikatnym blaskiem zorzy. Wpływ na widoczność zorzy ma także pogoda – im czystsze niebo, tym większa szansa na zobaczenie zorzy.
Gdzie Zobaczyć Zorzę
Chociaż zorza polarna występuje również na południu, to im bliżej bieguna, tym częściej się pojawia. Najlepsze warunki do jej obserwacji są na szerokościach geograficznych powyżej koła podbiegunowego, czyli na obszarze na północ od równoleżnika 66°33’39″N. Ważne jest także miejsce obserwacji – im dalej od zanieczyszczenia świetlnego miast, tym lepiej. Minimalna ilość sztucznego światła jest niezbędna do podziwiania zorzy polarnej w pełnej okazałości.
Najlepsze miejsca do oglądania zorzy polarnej to:
Norwegia – Tromso
Tromso, położone około 350 km za kołem podbiegunowym, jest jednym z najlepszych miejsc nie tylko w Norwegii, ale także na świecie, do obserwacji zorzy polarnej. Nie bez znaczenia jest tutaj także fakt, że do Tromso można dolecieć z Polski tanimi liniami lotniczymi, a bilety z Gdańska można znaleźć już za mniej niż 200 zł.
W Tromso noc polarna trwa od 27 listopada do 19 stycznia, kiedy to słońce nie wschodzi, a w ciągu dnia panuje półmrok. Takie warunki stwarzają doskonałe możliwości do podziwiania zorzy polarnej. Osoby przebywające w Tromso przez pięć lub więcej dni w sezonie zimowym mają całkiem dużą szansę na zobaczenie zorzy polarnej.
Pomimo swojego małego rozmiaru, Tromso tętni życiem i oferuje wiele atrakcji. W mieście znajdują się między innymi najdalej na północ położone: uniwersytet, protestancka katedra, ogród botaniczny oraz restauracja Burger King. Dodatkowo, Tromso może pochwalić się najbardziej na północ wysuniętym browarem na świecie.
Na przełomie stycznia i lutego miasto staje się centrum kulturalnym dzięki Festiwalowi Zorzy Polarnej – 10-dniowemu wydarzeniu, które przyciąga muzyków i artystów różnych gatunków.
Zobacz także: Ciepłe Kraje w Europie Zimą – 11 Miejsc na Ucieczkę od Polskiej Szarugi.
Norwegia – Lofoty
Wyspy Lofoty to archipelag położony na północ od koła podbiegunowego w norweskim regionie Nordland. Ze względu na swoje położenie na tyle daleko na północ, światła zorzy można zobaczyć tutaj nawet przy bardzo niskiej aktywności geomagnetycznej.
Lofoty to wyspy, które przyciągają swoim urokiem o każdej porze roku. Jednym z najlepszych miejsc do podziwiania tradycyjnych krajobrazów Lofotów i malowniczych wiosek rybackich jest południe wyspy Moskenes. Znajdują się tam drewniane łodzie i czerwone domy z desek, stojące na palach nad wodą, które tworzą charakterystyczny obraz tego regionu.
Lofoty to także miejsce, które słynie z bogatej tradycji rybołówstwa. Od ponad wieku rybacy przybywają tu co roku z całego norweskiego wybrzeża, aby łowić skrei – długiego, białego dorsza, który przybywa na tarło w wodach archipelagu od stycznia do kwietnia.
Dotarcie na Lofoty jest trudniejsze niż do Tromso. Z Polski najlepiej dolecieć tanimi liniami Wizz Air do Trondheim, następnie przesiąść się na pociąg nocny do Bodo i rano złapać prom, który dopływa do Moskenes.
Norwegia – Svalbard
Svalbard, położony na północ od koła podbiegunowego i 1100 km of Bieguna Północnego, jest jednym z najbardziej niezwykłych miejsc do obserwacji zorzy polarnej. Ten arktyczny archipelag, położony na wysokości między 74° a 81° równoleżnikiem, oferuje niesamowite warunki do podziwiania tego zjawiska, szczególnie w okresie od końca października do połowy lutego, kiedy trwa noc polarna. W tym czasie słońce nie wschodzi, a panująca ciemność stwarza idealne warunki do obserwacji zorzy.
Svalbard to nie tylko miejsce, gdzie można zobaczyć zorzę polarną. Archipelag ten jest również znany z surowej, dzikiej przyrody, lodowców, oraz wyjątkowej fauny arktycznej, w tym niedźwiedzi polarnych, reniferów i morsów.
Mimo swojego odizolowanego położenia, Svalbard jest stosunkowo łatwo dostępny dzięki regularnym połączeniom lotniczym z Oslo i Tromso. Z Warszawy do Longyearbyen, stolicy Svalbardu, można dolecieć liniami Lufthansa z przesiadką w Oslo.
Islandia – Vestfirðir (Fiordy Zachodnie)
Vestfirðir to region administracyjny w północno-zachodniej Islandii, położony na północ od koła podbiegunowego. Jest to obszar wyjątkowo słabo zaludniony.
Choć cała Islandia oferuje doskonałe warunki do podziwiania zorzy polarnej, Fiordy Zachodnie i północna Islandia mają dłuższe godziny ciemności oraz zazwyczaj mniejsze zachmurzenie niż inne części kraju, co czyni je idealnymi miejscami do obserwacji zorzy polarnej.
Vestfirðir wyróżnia się dziką i nieskażoną przyrodą. Region ten słynie z malowniczych fiordów, stromych klifów i licznych wodospadów, co dodatkowo potęguje wrażenia z oglądania zorzy.
Dostanie się do Westfjords może wymagać nieco więcej wysiłku, ale jest możliwe zarówno drogą lądową, jak i powietrzną. Regularne loty krajowe z Reykjaviku do Ísafjörður, największego miasta w regionie, umożliwiają wygodny dostęp do tego odległego zakątka Islandii.
Samo Ísafjörður, choć niewielkie, oferuje wiele atrakcji. Znajdują się tu liczne restauracje serwujące lokalne specjały oraz muzea, które przybliżają kulturę i historię regionu. Miasto stanowi również doskonałą bazę wypadową do licznych wycieczek, w tym na półwysep Hornstrandir, gdzie można spotkać arktyczne lisy.
Szwecja – Kiruna
Kiruna to miasto położone w północnej Szwecji, za kołem podbiegunowym, na szerokości geograficznej 67,85°N. Położenie Kiruny sprawia, że zimą występują długie godziny ciemności, co czyni ją doskonałym miejscem do podziwiania zorzy polarnej, która jest widoczna od września do marca.
Miasto otoczone jest rozległymi lasami i górami, co potęguje wrażenia z oglądania zorzy polarnej. Kiruna słynie z bogatej fauny i flory, a okolice miasta są idealne do turystyki pieszej, narciarstwa biegowego i innych form aktywnego wypoczynku. Region ten jest także znany z największej na świecie kopalni rudy żelaza, która stanowi jedno z głównych źródeł dochodu dla miasta i regionu.
W pobliżu Kiruny, w wiosce Jukkasjärvi, znajduje się słynny Icehotel, który przyciąga turystów z całego świata, oferując unikalne doświadczenia noclegu w lodowych komnatach. Icehotel co roku budowany jest na nowo z lodu z rzeki Torne.
Do Kiruny nie ma bezpośrednich lotów z Polski, jednak z Warszawy do Kiruny można łatwo dolecieć z przesiadką w Sztokholmie.
Finlandia – Rovaniemi
Rovaniemi to stolica Laponii, regionu znajdującego się w obrębie koła podbiegunowego w najbardziej wysuniętej na północ części Finlandii. Zorza polarna jest tu najbardziej widoczna między końcem sierpnia a kwietniem – około 200 razy w roku – więc istnieje wiele możliwości jej obserwacji.
Rovaniemi jest uosobieniem śnieżnej dziczy. W ciągu dnia można wybrać się na przejażdżkę psim zaprzęgiem husky, łowić ryby pod lodem lub wyruszyć na safari na skuterach śnieżnych, przygotowując się do epickiego wieczoru – zorzy polarnej w Laponii.
Fińska Laponia, w tym jej stolica Rovaniemi, jest znana jako dom dla ludu Sámi (jedynej uznanej rdzennej grupy w regionie Unii Europejskiej), około 200 000 reniferów i Świętego Mikołaja – którego można odwiedzić właśnie w Rovaniemi.
Warto też wybrać się około 70 mil na północ od Rovaniemi do miejscowości wypoczynkowej Luosto, położonej wśród malowniczego i pagórkowatego krajobrazu Parku Narodowego Pyhä-Luosto. Tutaj można również spędzić magiczny wieczór na świeżym powietrzu pod niebem pełnym gwiazd podczas przejażdżki saniami ciągniętymi przez renifery przez pokryte śniegiem lasy.
Do Rovaniemi można wygodnie dotrzeć z przesiadką z kilku miast w Polsce. Loty obsługiwane są takimi liniami jak Lufthansa i Finnair.
Szkocja – Orkady
Orkady to archipelag położony na północ od wybrzeży Szkocji. W większości niezamieszkane wyspy są doskonałym miejscem do oglądania zorzy polarnej w Wielkiej Brytanii. Zorza polarna, znana w lokalnym dialekcie szetlandzkim jako „Mirrie Dancers”, jest tutaj widoczna między październikiem a marcem.
Kilka miejsc na wyspach, w których można zobaczyć zorzę, to wybrzeże Birsay lub archeologiczne ruiny Broch of Gurness.
Oprócz zorzy polarnej, Orkady są domem dla zapierających dech w piersiach nadmorskich krajobrazów i ogromnej liczby owiec. Archipelag ten jest także domem dla bogatej fauny, w tym fok i ptaków morskich.
Do Orkadów można dotrzeć z przesiadką w kilku miastach Wielkiej Brytanii. Loty na te wyspy obsługują linie lotnicze takie jak Loganair i British Airways.
Alaska – Fairbanks
Fairbanks na Alasce jest jednym z najlepszych miejsc na świecie do oglądania zorzy polarnej, ponieważ znajduje się bezpośrednio pod owalem zorzowym. Ten pierścieniowy obszar wokół geomagnetycznego bieguna północnego Ziemi jest znany z najbardziej spektakularnych zórz polarnych. Odwiedzający mogą spodziewać się tego zjawiska średnio cztery na pięć pogodnych nocy w sezonie zorzowym, który trwa od końca sierpnia do końca kwietnia.
Fairbanks to nie tylko zorza polarna. Turyści odwiedzający Fairbanks późnym latem mogą skorzystać z takich atrakcji jak przejażdżka łodzią Riverboat Discovery lub poszukiwanie złota. Zimą natomiast można udać się do miejscowości North Pole, żeby odwiedzić Dom Świętego Mikołaja. W pobliżu Fairbanks warto także odwiedzić Chena Hot Springs, gdzie można zrelaksować się w naturalnych gorących źródłach.
W lutym i marcu w Fairbanks odbywają się także mistrzostwa świata w sztuce lodowej, podczas których turyści mogą zobaczyć najpiękniejsze rzeźby lodowe.
Do Fairbanks można dotrzeć dzięki regularnym lotom z głównych miast USA, w tym z Seattle i Anchorage.
Jak Przygotować się do Obserwacji Zorzy Polarnej i Zwiększyć Szanse na Jej Zobaczenie
Aby jak najlepiej przygotować się do obserwacji zorzy polarnej i zwiększyć swoje szanse na zobaczenie północnych świateł, warto podjąć kilka kroków. Oto praktyczne wskazówki, które mogą uczynić to doświadczenie bardziej prawdopodobnym:
Wybierz Odpowiednie Miejsce
Chociaż zorza polarna bywa widoczna nawet w Polsce, osoby chcące ją zobaczyć powinny wybrać miejsca znane z częstych wystąpień tego zjawiska. Najlepsze lokalizacje znajdują się w pobliżu koła podbiegunowego, gdzie aktywność zorzy jest najwyższa.
Wybierając miejsce do obserwacji, warto unikać obszarów z dużym zanieczyszczeniem świetlnym, takich jak centra miast. Najlepiej udać się do odległych, ciemnych miejsc, gdzie sztuczne światło nie będzie zakłócać widoku nocnego nieba.
Zbadaj Aktywność Zorzy Polarnej
Aby zwiększyć swoje szanse na zobaczenie zorzy polarnej, warto zbadać prognozy aktywności tego zjawiska. Aktywność zorzy polarnej jest zmienna i zależy od intensywności wiatru słonecznego oraz zjawisk na Słońcu, takich jak rozbłyski słoneczne i koronalne wyrzuty masy.
Najlepszym źródłem informacji są aplikacje i strony internetowe specjalizujące się w prognozach zorzy polarnej. Serwisy takie jak Aurora Forecast i SpaceWeatherLive pokazują bieżące dane na temat aktywności geomagnetycznej.
Te prognozy są często podawane w formie wskaźnika Kp, który mierzy poziom aktywności zorzy w skali od 0 do 9. Wyższe wartości Kp oznaczają większą szansę na zobaczenie zorzy polarnej, nawet na niższych szerokościach geograficznych.
Sprawdź Pogodę
Oprócz sprawdzania aktywności geomagnetycznej, warto regularnie sprawdzać prognozy pogody w miejscu planowanej obserwacji. Czyste, bezchmurne niebo jest kluczowe dla udanej obserwacji zorzy. Nawet jeśli prognozy aktywności geomagnetycznej są wysokie, chmury mogą całkowicie uniemożliwić widok zorzy polarnej.
Bądź Cierpliwy
Obserwacja zorzy polarnej wymaga cierpliwości, ponieważ zjawisko to jest nieprzewidywalne. Zorza może pojawić się na kilka minut, a czasem trwa nawet kilka godzin, ale równie dobrze może się nie pojawić wcale podczas jednej nocy.
Aby zwiększyć swoje szanse, warto poświęcić kilka nocy na obserwację. Warto zaplanować wyjazd na co najmniej kilka dni, aby zwiększyć prawdopodobieństwo trafienia na odpowiednie warunki. Czasami zorza pojawia się w środku nocy, więc trzeba być gotowym do długiego oczekiwania na otwartym powietrzu.
Ubierz się Ciepło i Przygotuj na Długie Oczekiwanie
Aby przygotować się na długie godziny spędzone na zimnie i maksymalnie zwiększyć komfort oraz przyjemność z obserwacji zorzy polarnej, warto ubrać się odpowiednio do warunków atmosferycznych. Niskie temperatury w miejscach takich jak Alaska, Norwegia czy Islandia mogą być ekstremalne, dlatego kilka warstw odzieży zapewni odpowiednią izolację i ochronę przed zimnem.
Oprócz odpowiedniego ubioru, warto zabrać ze sobą gorące napoje i przekąski, aby utrzymać energię i ciepło podczas długiego oczekiwania. Termos z herbatą, kawą lub gorącą czekoladą oraz ulubione przekąski sprawią, że czas spędzony na świeżym powietrzu będzie przyjemniejszy. Wygodne krzesło turystyczne lub koc zapewnią komfortowe siedzenie i ochronę przed chłodem podłoża.
Zorza Polarna – Gdzie i Kiedy Zobaczyć w Polsce
Zorza polarna, choć najczęściej kojarzona z regionami położonymi blisko bieguna północnego, czasami bywa widoczna także w Polsce. W ostatnich latach, dzięki okresom wysokiej aktywności słonecznej, zjawisko to można było podziwiać na polskim niebie.
Najlepsze warunki do jej obserwacji mają mieszkańcy północnych regionów Polski, którzy mieszkają z dala od zanieczyszczenia świetlnego dużych miast.
